Ενημέρωση

Με μεγάλη χαρά απευθύνω χαιρετισμό στο 14^ο Limassol Economic Forum, ευχαριστώντας την IMH για την ευκαιρία να παρουσιάσω στους συμμετέχοντες τα μεγάλα ζητήματα του τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, στο πλαίσιο ασφαλώς και των ευρύτερων εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και διεθνώς.

Όπως γνωρίζετε, η Κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου, διαπίστωσε την ανάγκη για επίσπευση του μετασχηματισμού του ενεργειακού μας τομέα, δεδομένων τόσο της ενεργειακής κρίσης που ταλανίζει την Ευρώπη όσο και των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.

Στη βάση, λοιπόν, και των φιλόδοξων πακέτων μεταρρυθμίσεων της ΕΕ «REPowerEU» και «Fit for 55», εντατικοποιήσαμε τις προσπάθειες για αναθεώρηση του Εθνικού μας Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο προνοεί για πολιτικές και δράσεις που προωθούν, μεταξύ άλλων, τις ΑΠΕ, την Εξοικονόμηση Ενέργειας και τις κυκλικές πρακτικές. Προσχέδιο του αναθεωρημένου Σχεδίου υποβλήθηκε τον περασμένο Ιούλιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναμένονται τα σχόλια ή παρατηρήσεις της, για οριστικοποίησή του, αφού θα πρέπει να υποβληθεί το τελικό έως το τέλος Ιουνίου 2024. Το αναθεωρημένο μας Σχέδιο, αποσκοπεί, ακριβώς, σε λεπτομερή χαρτογράφηση της μετάβασής μας σε ένα ανταγωνιστικό ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ήδη έχουν τεθεί στέρεες βάσεις. Το 41% των προϋπολογισθέντων πόρων του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος _ το Αύριο» προορίζονται για την πράσινη μετάβαση, ενώ ως Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας έχουμε εξασφαλίσει περίπου 590 εκατομμύρια ευρώ για την Προγραμματική Περίοδο μέχρι το 2027. Τα κονδύλια αυτά θα αξιοποιηθούν, κυρίως, για παραχώρηση οικονομικών κινήτρων σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς, για επενδύσεις σε ενεργειακή απόδοση και ΑΠΕ.

Ταυτόχρονα, προβαίνουμε στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου του τομέα της ενέργειας, μεταξύ άλλων ψηφιοποιώντας τις διαδικασίες της νεοσύστατης Ενιαίας Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης για αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ, η οποία λειτουργεί υπό τη Μονάδα Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων του Υπουργείου μας.

Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να κάνω ειδική αναφορά στο νέο Σχέδιο Χορηγιών που ετοιμάζουμε στο Υπουργείο Ενέργειας, με την ονομασία «Φωτοβολταϊκά για Όλους». Στοχεύοντας ακριβώς στη μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού για τα νοικοκυριά και λαμβάνοντας υπόψη την αδυναμία κάποιων συμπολιτών μας να βρουν ίδια κεφάλαια για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για net metering ή virtual net metering, δημιουργήσαμε ένα νέο, αναβαθμισμένο Σχέδιο για φωτοβολταϊκά σε οικίες.

Το Σχέδιο θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ. Η χορηγία για τους ευάλωτους καταναλωτές αναμένεται να αυξηθεί ώστε να προσεγγίσει το 100% του κόστους για σύστημα μέχρι 5 κιλοβάτ, ενώ αυτοί που διαθέτουν το αναγκαίο κεφάλαιο θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χορηγία μέχρι 1.500 ευρώ, όπως γίνεται και με το υφιστάμενο Σχέδιο. Αυτό που αλλάζει με το νέο μας Σχέδιο είναι ότι για συστήματα συγκεκριμένης ισχύος, που αντιστοιχεί στην κάλυψη της κατανάλωσης ενός μέσου νοικοκυριού, όσοι Κύπριοι καταναλωτές δεν διαθέτουν το αρχικό κεφάλαιο για να προβούν στην εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού, θα έχουν τη δυνατότητα να το εγκαταστήσουν χωρίς να καταβάλουν κεφάλαιο. Πρόθεσή μας είναι όπως οι δικαιούχοι της συγκεκριμένης κατηγορίας λαμβάνουν ένα μέρος της επένδυσης ως χορηγία και το υπόλοιπο κόστος του φωτοβολταϊκού συστήματος να αποπληρώνεται μέσω του λογαριασμού του ρεύματός, μόλις ξεκινήσει η εφαρμογή του net metering και με χρέωση, ενδεικτικά, 150 ευρώ ανά διμηνία. Όταν αποπληρωθεί πλήρως το σύστημα, ο λογαριασμός ηλεκτρικού ρεύματος θα μειωθεί ακόμα περισσότερο με την αφαίρεση της δόσης των 150 ευρώ.

Με το Σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους», το οποίο προσπάθειά μας είναι να λειτουργήσει με την έναρξη του νέου έτους, θα δώσουμε την ευκαιρία στους συμπολίτες μας να μειώσουν ουσιαστικά τις χρεώσεις του ηλεκτρισμού που καταναλώνουν, αφού πλέον θα είναι και οι ίδιοι παραγωγοί. Την ίδια στιγμή, δίνουμε σημαντική ώθηση στην ένταξη των Ανανεώσιμων Πηγών στο ενεργειακό μείγμα της Κύπρου.

Φίλες και φίλοι,

Εν έτει 2023 το νησί μας παραμένει ακόμα απομονωμένο από τα ευρωπαϊκά και περιφερειακά δίκτυα ενέργειας, ενώ εξακολουθεί να εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τα εισαγόμενα προϊόντα πετρελαίου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κυπριακή οικονομία να είναι πολύ πιο ευάλωτη από αυτές άλλων χωρών, στις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου διεθνώς.

Είναι, άρα, ζωτικής σημασίας για τη χώρα μας να ενισχύσουμε την ασφάλεια του ενεργειακού της εφοδιασμού, να άρουμε την ενεργειακή της απομόνωση και να προχωρήσουμε με τη λειτουργία τόσο της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού όσο και της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο Σχέδιο «Κύπρος _ το Αύριο» περιλαμβάνεται κονδύλι ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ, το οποίο θα τερματίσει την ενεργειακή μας απομόνωση και θα ενισχύσει τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό μας δίκτυο. Παράλληλα, έχουν συμπεριληφθεί κονδύλια για χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους ύψους 4.7 εκατομμυρίων ευρώ για το σύστημα διαχείρισης της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, 40 εκατομμυρίων ευρώ για την προώθηση συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού και γύρω στα 120 εκατομμύρια ευρώ για την επέκταση, αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των δικτύων, συμπεριλαμβανομένης της μαζικής ανάπτυξης έξυπνων μετρητών.

Σε σχέση με την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου, το Υπουργείο Ενέργειας έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειες τόσο για ολοκλήρωση του τερματικού εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό όσο και για την προμήθεια αερίου για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής και εξαγωγών, μέσω αγωγού, από κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Το τερματικό επαναεριοποίησης στο Βασιλικό αναμένεται να είναι έτοιμο περί τα μέσα του 2024, ενώ για την έλευση στην Κύπρο φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, είναι συνεχείς οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε σε επίπεδο κρατών, αλλά και εταιρειών υδρογονανθράκων και ηλεκτρισμού, για τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, όπως αγωγού μεταφοράς αερίου και τερματικού υγροποίησης, αρθρωτής ή πλωτής τεχνολογίας.

Κυρίες και κύριοι,

Ως το καύσιμο γέφυρα για την πράσινη μετάβαση, η έλευση του φυσικού αερίου στη χώρα μας θα έχει πολλαπλά οφέλη για την κυπριακή οικονομία, όπως μείωση του κόστους και των εκπομπών ρύπων στην παραγωγή ηλεκτρισμού, ενίσχυση της ενεργειακής μας ασφάλειας και δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού, μέσω της λειτουργίας ανεξάρτητων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.

Δεδομένου, λοιπόν, και του νέου επιχειρησιακού περιβάλλοντος που έχει διαμορφωθεί στον τομέα της ενέργειας, έχουμε σήμερα μια εξαιρετική ευκαιρία να επιταχύνουμε την ανάπτυξη των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Ήδη, μετά από τη στασιμότητα που υπήρξε λόγω της πανδημίας του COVID-19, όλοι οι Αδειούχοι στην ΑΟΖ μας προχωρούν κανονικά με το ερευνητικό τους πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται να κορυφωθεί τα επόμενα 2 με 3 χρόνια.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω συγκεκριμένα, πως η κοινοπραξία των Eni και TotalEnergies προγραμματίζει γεώτρηση αξιολόγησης στην ανακάλυψη «Κρόνος» περί τα τέλη του 2023. Υπενθυμίζω ότι η κοινοπραξία είχε πραγματοποιήσει, εντός του 2022, δύο ερευνητικές γεωτρήσεις στο Τεμάχιο 6, οι οποίες οδήγησαν στις ανακαλύψεις «Κρόνος» και «Ζευς», με αρχικές εκτιμήσεις για ποσότητες φυσικού αερίου που ανέρχονται στα 2.5 και στα 2 με 3 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, αντίστοιχα. Στο ίδιο Τεμάχιο είχε γίνει και η ανακάλυψη «Καλυψώ» το 2018, με το σύμπλεγμα ανακαλύψεων που έχει δημιουργηθεί να αναμένεται να βοηθήσει στην επίσπευση της ανάπτυξής τους.

Παράλληλα, στο παρόν στάδιο η κοινοπραξία των ExxonMobil και QatarEnergy επεξεργάζεται τις αποφάσεις που πρέπει να λάβει για τα επόμενα βήματά της, δουλεύοντας, μεταξύ άλλων, πάνω στα δεδομένα που συνέλεξε μέσα στο 2022, τόσο κατά τη διενέργεια της γεώτρησης αξιολόγησης στην ανακάλυψη «Γλαύκος» του Τεμαχίου 10, όσο και κατά τις τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησε στα Τεμάχια 5 και 10. Ήδη προγραμματίζεται η πρώτη τους ερευνητική γεώτρηση στο Τεμάχιο 5 περί τα τέλη του 2024, ενώ στη «Γλαύκος», σημειώνω, είχε ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο του 2019, κοίτασμα αερίου που εκτιμήθηκε αρχικά μεταξύ 5 έως 8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

Γεώτρηση αξιολόγησης στο κέντρο του κοιτάσματος «Αφροδίτη», στο τεμάχιο 12, ολοκλήρωσε με επιτυχία και η αδειοδοτημένη κοινοπραξία των εταιρειών Chevron, Shell και NewMed Energy, μόλις τον περασμένο Ιούλιο. Με την ονομασία «Α3», επρόκειτο για τη δεύτερη γεώτρηση αξιολόγησης στο «Αφροδίτη», για το οποίο γνωρίζαμε, μέχρι σήμερα, για επιβεβαιωμένες ποσότητες φυσικού αερίου της τάξης των 4.5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών. Οι ενδείξεις που έχουμε από τη νέα γεώτρηση αξιολόγησης είναι αρκετά ενθαρρυντικές.

Με την κοινοπραξία του «Αφροδίτη» διεξάγουμε σήμερα διαβούλευση για τις τροποποιήσεις που κατέθεσε ο αδειούχος, τον Ιούνιο του 2023, επί του εγκεκριμένου Σχεδίου Ανάπτυξης και Παραγωγής για το κοίτασμα. Στο Υπουργείο θεωρήσαμε ότι οι αλλαγές δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και η διαδικασία της συζήτησης, κατόπιν συμφωνίας και των δύο πλευρών, έχει παραταθεί για ακόμα ένα μήνα, μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Ο κόσμος στον οποίο ζούμε σήμερα είναι πολύ διαφορετικός σε σχέση με πριν την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ιδιαίτερα ο τομέας της ενέργειας, σε παγκόσμιο επίπεδο, διαφοροποιείται συνεχώς και αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις που αφορούν όχι μόνο στις τιμές, τις πηγές και τις διαδρομές ενεργειακών προϊόντων, αλλά και στα σημαντικά μέτρα που απαιτούνται για άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής.

Σκεφτείτε μόνο πόσο μεγεθύνεται το πρόβλημα σε σχέση με τη μικρή και απομονωμένη αγορά ενέργειας της Κύπρου.

Για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας, αλλά και για ενίσχυση της θέσης της χώρας μας στο νέο ενεργειακό περιβάλλον της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής, η Κυβέρνηση εργάζεται, σε συνεργασία και συνεννόηση πάντα με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, για τη χάραξη και υλοποίηση μιας μακροχρόνιας, ολοκληρωμένης και αειφόρου ενεργειακής στρατηγικής. Μιας στρατηγικής που θα μας επιτρέψει να επισπεύσουμε την πράσινη μετάβαση της Κύπρου, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά στην πορεία τόσο την αυξανόμενη απειλή της κλιματικής αλλαγής όσο και τη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του 14^ου Limassol Economic Forum και σας ευχαριστώ όλους και όλες για την προσοχή σας.