Ενημέρωση

Θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου να σας καλωσορίσω στη σημερινή συνέντευξη Τύπου, που πραγματοποιείται ενόψει της διοργάνωσης της 18^ης Έκθεσης «SAVE ENERGY, GreenBiz & AquaTech Expo 2024», συγχαίροντας, καταρχάς, την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων για την πολύ επιτυχημένη, ετήσια διοργάνωση.

Η υποχρέωση για ταχύτερη μετάβαση της Κύπρου σε μια πιο πράσινη οικονομία είναι γεγονός. Οι πολιτικές του κράτους προς αυτή την κατεύθυνση στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, στη λειτουργία της ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού και στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, κύριο μέλημά μας είναι η μείωση του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές, η οποία θα επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, με την περαιτέρω αξιοποίηση του δυναμικού των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά και με την προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης.

Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου έχουν ήδη τεθεί για τη χώρα μας νέοι και ιδιαίτερα αυξημένοι στόχοι για το 2030, τόσο για την ενεργειακή απόδοση όσο και για τις ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2030 η Κύπρος απαιτείται να έχει:

(α)     33% ΑΠΕ στην εθνική ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας,

(β)     πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας που δεν θα υπερβαίνει τους 2,03 εκατομμύρια Τόνους Ισοδύναμου Πετρελαίου (ΤΙΠ), και

(γ)     τελική κατανάλωση ενέργειας που δεν θα υπερβαίνει τους 1,80 εκατομμύρια Τόνους Ισοδύναμου Πετρελαίου.

Επιπλέον, ο εθνικός υποχρεωτικός στόχος για σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας κατά την τελική χρήση, μέχρι το 2030, έχει αυξηθεί κατά 43% σε σχέση με τον προηγούμενο στόχο. Μέρος του θα πρέπει να επιτευχθεί με μέτρα προς όφελος ενεργειακά φτωχών καταναλωτών.

Έμφαση οφείλουμε να δώσουμε, επίσης, στις νέες υποχρεώσεις της χώρας για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στα κτήρια. Όσον αφορά στον δημόσιο τομέα, όλοι οι δημόσιοι φορείς θα πρέπει σταδιακά να αναβαθμίζουν τα υφιστάμενα κτήρια με σκοπό να καταστούν κτήρια με σχεδόν μηδενική ή μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Παράλληλα, από το 2030 όλα τα νέα κτήρια θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών, ενώ δεν θα επιτρέπεται η επιτόπου παραγωγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, θέτοντας τέλος στην εγκατάσταση λεβήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Για τις υφιστάμενες κατοικίες τίθεται στόχος σταδιακής βελτίωσης της μέσης ενεργειακής τους απόδοσης, προκειμένου μέχρι το 2050 να καταστεί μηδενικών εκπομπών, ενώ κάθε μη οικιστικό κτήριο που δεν θα επιτυγχάνει ένα ελάχιστο επίπεδο ενεργειακής απόδοσης, θα υποχρεούται να αναβαθμιστεί ενεργειακά.

Αυτή τη χρονική περίοδο το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και τους επιστημονικούς μας συνεργάτες, εργάζεται για ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα 2030. Στο τελικό Σχέδιο, που θα είναι έτοιμο μέχρι το τέλος του ερχόμενου Ιουνίου, θα καταγράφονται τα μέτρα και οι πολιτικές με τα οποία η Κύπρος θα επιτύχει τους νέους της στόχους μέχρι το 2030.

Για να οριστικοποιηθεί το Εθνικό μας Σχέδιο, εξετάζουμε, ως οφείλουμε, τη λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς κατά προτεραιότητα, με στόχο ακριβώς τη μείωση της ζήτησης ενέργειας στη χώρα. Συνεπώς, οι πολιτικές μας διαμορφώνονται με τρόπο που οι τεχνολογίες ενεργειακής απόδοσης να προηγούνται ή έστω να συνδυάζονται με τις αποφάσεις για εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, δίνουμε έμφαση στις κτηριακές ανακαινίσεις, οι οποίες πρέπει να αυξηθούν κατά πολύ σε σχέση με σήμερα. Την ίδια στιγμή, λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την ανάγκη να καταπολεμήσουμε την ενεργειακή φτώχεια. Ήδη ολοκληρώνεται η μελέτη για να οριστεί η ενεργειακή φτώχεια στην Κύπρο, στη βάση κριτηρίων που δεν θα έχουν να κάνουν μόνο με το χαμηλό εισόδημα, αλλά και με την ενεργειακή απόδοση των κατοικιών. Στόχος μας είναι να εντοπιστούν οι ενεργειακά φτωχοί καταναλωτές και να εφαρμοστούν νέα μέτρα, εξατομικευμένα στις ανάγκες τους.

Όσον αφορά, λοιπόν, την έως τώρα πορεία επίτευξης των στόχων μας, επιτρέψτε μου να αναφέρω ότι το 2021 η υποχρεωτική σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση, αλλά και τα ενδεικτικά ορόσημα που είχαν τεθεί για την πρωτογενή και την τελική κατανάλωση ενέργειας, ήταν ευθυγραμμισμένα με τα ορόσημα που τέθηκαν στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι συγκρίνοντας την κατανάλωση ενέργειας του 2021 με τον μέσο όρο της περιόδου 2017 – 2019, η Κύπρος παρουσίασε την 5^η υψηλότερη μείωση στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας μεταξύ των Κρατών Μελών της ΕΕ, στο -8,9%, καθώς και τη 2^η υψηλότερη μείωση στην τελική κατανάλωση ενέργειας, στο -9,7%.

Φίλες και φίλοι,

Οι δράσεις του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης αφορούν, κυρίως, σχέδια χορηγιών για ολοκληρωμένη ενεργειακή αναβάθμιση σε κατοικίες και επιχειρήσεις και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς και σχέδια για μεμονωμένα μέτρα σε κατοικίες. Παράλληλα, προχωρεί η υλοποίηση και μιας σειράς άλλων μέτρων που συμβάλλουν στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, όπως:

-       η δημιουργία One-Stop-Shop για τη διευκόλυνση έργων ενεργειακής ανακαίνισης και ΑΠΕ,

-       η επιβολή υποχρεώσεων σε μεγάλους διανομείς ενέργειας, στους οποίους περιλαμβάνεται και η ΑΗΚ, για επίτευξη ετήσιου στόχου εξοικονόμησης ενέργειας, με μέτρα προς όφελος των καταναλωτών,

-       η αντικατάσταση οδικού φωτισμού με ενεργειακά αποδοτικότερο, και

-       υλοποίηση εκστρατειών πληροφόρησης.

Μέτρα υλοποιούνται, επίσης, στους τομείς των μεταφορών και των υδάτων, ενώ το Κράτος δρομολογεί κι άλλα, όπως για παράδειγμα νομοσχέδιο για φορολογικές εκπτώσεις για επιχειρήσεις που διενεργούν ενεργειακές αναβαθμίσεις και η δημοσιονομικά ουδέτερη πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση.

Κατά το τρέχον έτος το Υπουργείο μας εφαρμόζει μια σειρά από στοχευμένα Σχέδια Χορηγιών, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν, ως επί το πλείστον, από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάμεσα σε αυτά, το Σχέδιο Χορηγιών για την Ενεργειακή Αναβάθμιση και την Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας των Μεγάλων Επιχειρήσεων, με συνολικό προϋπολογισμό στα 17 εκατομμύρια ευρώ. Τα 10 εκατομμύρια ευρώ προέρχονται από το νέο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα REPowerEU και, ως εκ τούτου, θα διατεθούν μόνο σε κατηγορίες δαπανών που εξυπηρετούν τους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας και χρήσης ΑΠΕ. Αποτελεί το πρώτο Σχέδιο που έχει εξαγγελθεί στοχευμένα για τη στήριξη και ανάπτυξη των Μεγάλων Επιχειρήσεων, περιλαμβανομένης και της ενεργειακής τους αναβάθμισης, και η έναρξη υποβολής αιτήσεων προγραμματίζεται να γίνει εντός του τρέχοντος μηνός.

Το δεύτερο τρίμηνο του 2024 προγραμματίζεται η έναρξη νέας προκήρυξης του Σχεδίου Εξοικονομώ – Αναβαθμίζω στις Κατοικίες, με συνολικό προϋπολογισμό 30 εκατομμυρίων ευρώ, Το εν λόγω Σχέδιο αποσκοπεί στην ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κατοικιών, έτσι ώστε να επιτευχθεί εξοικονόμηση τουλάχιστον 60%. Αποτελεί τη συνέχεια ενός από τα πιο δημοφιλή προγράμματα του Υπουργείου, με 85 εκατομμύρια ευρώ να έχουν, για παράδειγμα, διατεθεί την περίοδο 2021-2023 σε δύο προκηρύξεις αντίστοιχου Σχεδίου. Ο συνολικός αριθμός κατοικιών που αναμένεται να αναβαθμιστούν στα πλαίσια όλων των προκηρύξεων την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 ανέρχεται σε τουλάχιστον 4.500.

Επίσης, εντός του δεύτερου τριμήνου του 2024 προγραμματίζεται και η δεύτερη προκήρυξη του Σχεδίου Εξοικονομώ – Αναβαθμίζω στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς, με συνολικό προϋπολογισμό στα 20 εκατομμύρια ευρώ. Το Σχέδιο αποσκοπεί στην ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κτηρίων, καθώς και στην προώθηση επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας στις διαδικασίες παραγωγής και λειτουργίας μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες θα επιφέρουν εξοικονόμηση ενέργειας τουλάχιστον 30% σε σχέση με την υφιστάμενή τους κατάσταση. Η πρώτη προκήρυξη του Σχεδίου εφαρμόστηκε την περίοδο 2022-2023 και ο συνολικός αριθμός επενδύσεων που αναμένεται να ολοκληρωθούν στα πλαίσια των δύο προκηρύξεων ανέρχεται σε τουλάχιστον 290.

Επιπρόσθετα, το Υπουργείο, μέσω του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε, υλοποιεί Σχέδια Χορηγιών που απευθύνονται κυρίως στα νοικοκυριά. Ο συνολικός προϋπολογισμός των υπό αναφορά Σχεδίων ξεπερνά τα 120 εκατομμύρια ευρώ για τα έτη 2024-2025 και περιλαμβάνει κάλυψη δαπανών για θερμομόνωση οροφής και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κατοικίες, καθώς και ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εφαρμόζεται, επίσης, Σχέδιο Χορηγιών για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος για τη φόρτιση ηλεκτρικού οχήματος ή υβριδικού οχήματος τύπου plug-in.

Το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι συμπολίτες μας για τα Σχέδια είναι μεγάλο και αυξάνεται κάθε χρόνο. Είναι ενδεικτικό ότι κατά το 2023 είχαν υποβληθεί προς το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞ.Ε πέραν των 21.000 αιτήσεων από νοικοκυριά, σε σύγκριση με 12.000 το 2022 και 7.000 το 2021. Ήδη, μόλις κατά τους πρώτους 3 μήνες του 2024 ο αριθμός των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί στο Ταμείο προσεγγίζει τις 10.000.

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι κατά την τελευταία προκήρυξη του Σχεδίου Χορηγιών που αφορά στις κατοικίες, έχει προστεθεί η νέα κατηγορία «Φωτοβολταϊκά για Όλους», η οποία παρέχει τη δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκού συστήματος από πολίτες που δεν διαθέτουν το αρχικό κεφάλαιο. Σημαντικές είναι, παράλληλα, οι αλλαγές που έχουν γίνει σε σχέση με τους ευάλωτους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, για τους οποίους έχει αυξηθεί σημαντικά η χορηγία για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, ώστε να προσεγγίζει το 100% του κόστους της επένδυσης. Επιπλέον, στο Σχέδιο προστέθηκε και μια νέα ειδική κατηγορία για «Θερμομόνωση Οροφής για Ευάλωτα Νοικοκυριά», με επίσης αυξημένη χορηγία.

Κυρίες και κύριοι,

Η ενημέρωση του κοινού για τα θέματα ενέργειας και η κατανόηση της σημασίας των πράσινων επενδύσεων για αντιμετώπιση του υψηλού κόστους ενέργειας, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της πράσινής μας μετάβασης. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, το Υπουργείο μας ενισχύει, χρόνο με το χρόνο, τις δράσεις που αποσκοπούν στην πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, με ενημερωτικές εκστρατείες και παρουσιάσεις σε στοχευμένα σύνολα.

Παράλληλα, συμμετέχουμε ενεργά κάθε χρόνο στην έκθεση «SAVE ENERGY», που στόχο έχει ακριβώς την ενημέρωση των επισκεπτών της για τις νέες τεχνολογίες και τις λύσεις που προσφέρονται στην κυπριακή αγορά, στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών, της Εξοικονόμησης Ενέργειας και της κυκλικής οικονομίας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η ορθή και συνεχής ενημέρωση των καταναλωτών, αλλά και των επαγγελματιών των σχετικών κλάδων, σε συνάρτηση και με τη συλλογική προσπάθεια που γίνεται, μπορούν να μας οδηγήσουν γρηγορότερα στην επίτευξη των στόχων μας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.