Ενημέρωση

Με μεγάλη χαρά απευθύνω χαιρετισμό στο 21^ο Παγκόσμιο Συνέδριο των Κυπρίων Διασποράς, καλωσορίζοντας, κι εγώ με τη σειρά μου, τους απόδημούς μας στην Κύπρο.

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να εκφράσω τη βαθιά εκτίμησή μου για τις συνεχείς προσπάθειες που καταβάλλετε, ο καθένας από τον δικό του τομέα, για την προβολή της Κύπρου μας στο εξωτερικό, την προώθηση, στις χώρες που διαμένετε αλλά και διεθνώς, των θέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας στο εθνικό μας θέμα και, γενικότερα, για τη σταθερή και ανιδιοτελή σας αγάπη για την ημικατεχόμενη πατρίδα μας.

Έχω κληθεί από τους διοργανωτές του Συνεδρίου να σας ενημερώσω για θέματα του τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, ο οποίος αποτελεί, ιδιαίτερα κατά τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, κλειδί για την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Είναι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο που έχουμε προχωρήσει σε επαναπροσδιορισμό της ενεργειακής μας στρατηγικής, στοχεύοντας στη διασφάλιση ηλεκτρισμού χαμηλού κόστους και, ταυτόχρονα, σε ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού μας εφοδιασμού.

Τους ίδιους στόχους έχουν, ασφαλώς, τόσο οι χώρες της Ευρώπης όσο και οι γείτονές μας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που συνθέτει, κατά την άποψή μας, ένα επιχειρησιακό περιβάλλον που ευνοεί, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Όπως είμαι βέβαιος ότι γνωρίζετε, το ερευνητικό πρόγραμμα στην ΑΟΖ μας επανεκκίνησε το 2022, μετά από δύο περίπου χρόνια στασιμότητας λόγω των επιπτώσεων από την πανδημία του COVID-19. Συγκεκριμένα, στα τέλη του 2021, αρχές του 2022, η κοινοπραξία των ExxonMobil και QatarEnergy πραγματοποίησε γεώτρηση αξιολόγησης στο εύρημα «Γλαύκος», στο τεμάχιο 10, στο οποίο έγινε και δοκιμαστική παραγωγή (Drill Stem Test) επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη ταμιευτήρα φυσικού αερίου εξαιρετικής ποιότητας. Υπενθυμίζω ότι στο «Γλαύκος» είχε ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο 2019, κοίτασμα αερίου που εκτιμήθηκε αρχικά μεταξύ πέντε έως οκτώ τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

 Η ίδια κοινοπραξία προχώρησε, επίσης, σε τρισδιάστατη σεισμική έρευνα στα τεμάχια 5 και 10, για τον εντοπισμό νέων δυνητικών στόχων ή/και την ωρίμανση υφιστάμενων. Σε αυτό το στάδιο αξιολογούνται τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί και πλέον αναμένουμε τα αποτελέσματα τόσο όσον αφορά στο εύρημα «Γλαύκος» και την ανάπτυξή του, όσο και για τις επόμενες γεωτρήσεις στα εν λόγω τεμάχια.

Εντός του 2022, δύο ερευνητικές γεωτρήσεις πραγματοποίησε και η κοινοπραξία των Eni και TotalEnergies, στο Τεμάχιο 6, οι οποίες οδήγησαν στις ανακαλύψεις «Κρόνος» και «Ζευς», με αρχικές εκτιμήσεις για ποσότητες φυσικού αερίου που ανέρχονται στα 2.5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και στα 2 με 3 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, αντίστοιχα. Σε συνδυασμό με την ανακάλυψη «Καλυψώ» στο ίδιο τεμάχιο το 2018, έχει δημιουργηθεί στην περιοχή ένα σύμπλεγμα ανακαλύψεων, γεγονός που αναμένεται να βοηθήσει στην επίσπευση της ανάπτυξής τους. Η κοινοπραξία εργάζεται σήμερα για την αξιολόγηση των τριών ανακαλύψεων και, σε αυτό το πλαίσιο, προγραμματίζει γεώτρηση αξιολόγησης στον «Κρόνο» περί τα τέλη του 2023, αρχές του 2024.

Παράλληλα, τον περασμένο Ιούλιο ολοκληρώθηκε με επιτυχία η γεώτρηση αξιολόγησης Α3 στο κοίτασμα «Αφροδίτη», στο τεμάχιο 12, που διενήργησε η αδειοδοτημένη κοινοπραξία των εταιρειών Chevron, Shell και NewMed Energy. Πρόκειται για τη δεύτερη γεώτρηση αξιολόγησης στο «Αφροδίτη», που ήταν και το πρώτο κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στην ΑΟΖ μας, το 2011. Γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για επιβεβαιωμένες ποσότητες φυσικού αερίου στο «Αφροδίτη» της τάξης των 4.5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών και οι ενδείξεις που έχουμε από τη νέα γεώτρηση αξιολόγησης, που πραγματοποιήθηκε, αυτή τη φορά, στο κέντρο του κοιτάσματος, είναι αρκετά ενθαρρυντικές.

Το επόμενο βήμα για το «Αφροδίτη» αφορά στην κατάληξη σε ένα τελικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής για το κοίτασμα, στη βάση του αναθεωρημένου κειμένου που υπέβαλε η κοινοπραξία στο Υπουργείο μας τον Ιούνιο 2023. Σύμφωνα με την κοινοπραξία, σκοπός της αναθεώρησης είναι η βελτιστοποίηση του Σχεδίου Ανάπτυξης, αξιοποιώντας συνέργειες με άλλες υποδομές που βρίσκονται στην Αίγυπτο.

Το Υπουργείο Ενέργειας μελετά με προσοχή την πρόταση της κοινοπραξίας και σύντομα θα προχωρήσουμε στις αναγκαίες διαβουλεύσεις, αν χρειαστεί. Σε κάθε περίπτωση, η τελική έγκριση του Σχεδίου Ανάπτυξης θα προέλθει από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Στα υπόλοιπα αδειοδοτημένα τεμάχια της ΑΟΖ της Κύπρου, να σας ενημερώσω ότι οι Αδειούχοι μας προχωρούν με το ερευνητικό τους πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται να κορυφωθεί τα επόμενα 2-3 χρόνια με νέες ερευνητικές γεωτρήσεις που ευελπιστούμε να οδηγήσουν σε νέες ανακαλύψεις, αυξάνοντας το ενεργειακό δυναμικό της χώρας μας.

Η συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση, αλλά και η υιοθέτηση νέων, πιο φιλόδοξων στόχων από την Ευρωπαϊκή Ένωση που αποσκοπούν σε κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, επιβάλλουν πλέον την επιτάχυνση του μετασχηματισμού του ενεργειακού μας τομέα. Συνεπώς, η υπό εξέλιξη αναθεώρηση του Εθνικού μας Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα θα πρέπει να αντανακλά τις αυξημένες φιλοδοξίες που απορρέουν από τα πακέτα μεταρρυθμίσεων «REPowerEU» και «Fit for 55», προσβλέποντας σε ένα ανταγωνιστικό ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το σύστημα αυτό θα διευκολύνει και θα ενθαρρύνει την εξοικονόμηση ενέργειας, την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ και την υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας.

Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν ήδη δρομολογηθεί σημαντικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις, με το εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος _ το Αύριο» να προνοεί ότι το 41% των συνολικών κονδυλίων, που προϋπολογίστηκαν για τη χώρα, θα αξιοποιηθούν για σκοπούς πράσινης μετάβασης.

Κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021 - 2027, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας έχει εξασφαλίσει περίπου 590 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα αξιοποιηθούν κυρίως για παραχώρηση οικονομικών κινήτρων σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς, για επενδύσεις σε ενεργειακή απόδοση και ΑΠΕ. Την ίδια στιγμή, εργαζόμαστε για τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου του τομέα της ενέργειας, καθώς επίσης και των διοικητικών μας διαδικασιών, έχοντας, μεταξύ άλλων, προχωρήσει στη σύσταση της Ενιαίας Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης για αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ, η οποία λειτουργεί ήδη υπό τη Μονάδα Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων του Υπουργείου μας.

Να αναφέρω σε σχέση με την Ενιαία Υπηρεσία Εξυπηρέτησης ότι ξεκίνησε πρόσφατα και η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για ψηφιακή υποβολή αιτήσεων, ενώ εντός του 2024 θα ολοκληρωθεί και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας εξέτασης και έγκρισης των απαιτούμενων αδειών.

Αναμφίβολα, η διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή της Κύπρου είναι ιδιαίτερα δύσκολη λόγω του μικρού και απομονωμένου μεγέθους της αγοράς, της απουσίας συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού και της εποχιακής ζήτησης. Παράλληλα, το νησί μας εξακολουθεί να εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τα εισαγόμενα προϊόντα πετρελαίου, γεγονός που καθιστά την κυπριακή οικονομία πολύ πιο ευάλωτη από αυτές άλλων χωρών, στις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου διεθνώς.

Οι πιο πάνω προκλήσεις καθιστούν ζωτικής σημασίας την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, την άρση της ενεργειακής της απομόνωσης και τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού και της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο Σχέδιο «Κύπρος _ το Αύριο» περιλαμβάνεται κονδύλι ύψους €5.4 εκατομμυρίων για το σύστημα διαχείρισης της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, καθώς και κονδύλι ύψους €100 εκατομμυρίων για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ. Η εν λόγω διασύνδεση θα επιφέρει τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της χώρας μας, θα συμβάλει στην επίτευξη στρατηγικής αυτονομίας στον τομέα της ενέργειας και θα ενισχύσει τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό μας μείγμα.

Επιπρόσθετα, έχουν εξασφαλιστεί από ευρωπαϊκά κονδύλια €40 εκατομμύρια για την προώθηση συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού, καθώς και γύρω στα €120 εκατομμύρια για την επέκταση, αναβάθμιση και ψηφιοποίηση των δικτύων, περιλαμβανομένης της μαζικής ανάπτυξης έξυπνων μετρητών.

Όσον αφορά στην εσωτερική αγορά φυσικού αερίου, το Υπουργείο μας εντατικοποιεί τις προσπάθειες για υλοποίηση του τερματικού εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό και, παράλληλα, την προμήθεια αερίου για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής, μέσω αγωγού, από κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες τόσο σε επίπεδο κρατών (π.χ. Ισραήλ) όσο και σε επίπεδο εταιρειών υδρογονανθράκων και ηλεκτρισμού, για τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, όπως αγωγού μεταφοράς αερίου στην Κύπρο και τερματικού υγροποίησης αρθρωτής ή πλωτής τεχνολογίας.

Οι υποδομές αυτές θα παρέχουν το κίνητρο που χρειάζονται οι παραγωγοί φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, για να τις χρησιμοποιήσουν και να το μεταφέρουν στη χώρα μας, ως μια εναλλακτική λύση, για χρήση στην τοπική συμβατική ηλεκτροπαραγωγή και για εξαγωγές στις παγκόσμιες αγορές ως ΥΦΑ (LNG).

Ως το καύσιμο γέφυρα για την πράσινη μετάβαση, η έλευση του φυσικού αερίου στην Κύπρο θα έχει, ασφαλώς, πολλαπλά οφέλη για την οικονομία μας. Πέραν της μείωσης του κόστους και της ενίσχυσης της ενεργειακής μας ασφάλειας, θα δοθεί η ευκαιρία λειτουργίας σε ανεξάρτητους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, δημιουργώντας ανταγωνισμό στην αγορά ηλεκτρισμού, θα μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ηλεκτροπαραγωγή και θα καταστεί δυνατή η απαραίτητη ευελιξία στη συμβατική παραγωγή για περαιτέρω προώθηση των ΑΠΕ.

Όπως αντιλαμβάνεστε, ο τομέας της ενέργειας στην Κύπρο βρίσκεται σήμερα ενώπιον μεγάλων προκλήσεων, η επιτυχής αντιμετώπιση των οποίων αποτελεί εν πολλοίς προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας, αλλά και για την ενίσχυση της θέσης της χώρας μας στο νέο ενεργειακό περιβάλλον της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής. Προς αυτή την κατεύθυνση, επιβάλλεται να εργαστούμε συλλογικά για τη χάραξη και την υλοποίηση μιας μακροχρόνιας, ολοκληρωμένης και αειφόρου ενεργειακής στρατηγικής, στη βάση της οποίας θα επισπεύσουμε την πράσινη μετάβαση της Κύπρου, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τόσο την αυξανόμενη απειλή της κλιματικής αλλαγής όσο και τη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση.

Εσείς, οι απόδημοί μας, με τις πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες που έχετε από τους τομείς δραστηριοποίησής σας στο εξωτερικό, με τις διασυνδέσεις που έχετε διεθνώς και με τις επιχειρηματικές σας πρωτοβουλίες, μπορείτε να συμβάλετε τα μέγιστα σε αυτές μας τις προσπάθειες.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του 21^ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Κυπρίων Διασποράς και σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Είμαι στη διάθεσή σας για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις ή ερωτήσεις που πιθανόν να έχετε.