Useful Information

Ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας κα Νατάσας Πηλείδου στη δημοσιογράφο Νίκη Κουλέρμου, εφημερίδα «Χαραυγή». Θέμα η μετάβαση σε μία πράσινη οικονομία.  

• Ποιες οι δεσμεύσεις μας στην ΕΕ για τη μετάβαση σε μία πράσινη οικονομία και ποιοι στόχοι για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου επιτυγχάνονται; Για παράδειγμα οι στόχοι διείσδυσης ΑΠΕ ανά τομέα μπορούν να επιτευχθούν ή ξέρουμε εκ των προτέρων ότι θα πληρώνει ο κόσμος δικαιώματα ρύπων;

• Όπως προνοείται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030 (ΕΣΕΚ), μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να πετύχουμε ως χώρα συνολική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της τάξης του 24%. Ο τομέας της ενέργειας θα συνεισφέρει στην επίτευξη αυτού του στόχου με αύξηση στο 23% της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας, με 17% εξοικονόμηση στην πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας, με τουλάχιστον 15% ηλεκτρική διασύνδεση, με 14% ΑΠΕ στις μεταφορές και με ετήσια αύξηση ΑΠΕ στη θέρμανση και ψύξη της τάξης του 1,1%. Ωστόσο, δεδομένης της νέας, πιο απαιτητικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περαιτέρω μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030 στο 55%, αλλά και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα το 2050, οι δεσμεύσεις αυτές, που αποτελούν και τη συνεισφορά της χώρας μας στην παγκόσμια προσπάθεια για αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, δεν μπορεί παρά να γίνουν ακόμη πιο φιλόδοξες με τη λήψη πολύ πιο ισχυρών μέτρων. Ήδη η αρμόδια διυπουργική επιτροπή, η οποία συνεπικουρείται από ειδικούς εμπειρογνώμονες, προχωρεί με αναθεώρηση του ΕΣΕΚ. Να τονίσω εδώ ότι η προσπάθειά μας δεν επικεντρώνεται στην υιοθέτηση τέτοιων μέτρων που θα μας οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων μας, απλά και μόνο επειδή αυτό αποτελεί δέσμευση προς την ΕΕ. Υπάρχει η πολιτική βούληση να μεταβούμε σε ένα πράσινο ενεργειακό μοντέλο, το οποίο να συμβάλλει όχι μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη των επιχειρήσεων, καθώς και στην ενίσχυση της ευημερίας και της εξωστρέφειας στη χώρα. Η μετάβαση σε μία πράσινη οικονομία είναι η ευκαιρία μας να δώσουμε νέα ώθηση και προοπτικές στο παραγωγικό μας μοντέλο και οφείλουμε, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, να την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο. Όσον αφορά στο θέμα που θέτετε για επίτευξη των επιμέρους στόχων διείσδυσης ΑΠΕ ανά τομέα, να αναφέρω ότι στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2021 είχαμε εγκατεστημένη ισχύ 430 MW και συνολική διείσδυση ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας πέραν του 14% το 2020. Την ίδια ώρα 230 εμπορικά έργα ΑΠΕ βρίσκονται υπό υλοποίηση, ενώ έργα που αντιστοιχούν σε συνολική ισχύ πρόσθετων 400 MW είναι στη ΡΑΕΚ για αδειοδότηση. Με τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τις ενέργειες που κάνουμε στο ΥΕΕΒ για ενσωμάτωση περισσότερων ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, θεσμικές μεταρρυθμίσεις, υλοποίηση ηλεκτρικών διασυνδέσεων για άρση της ενεργειακής απομόνωσης, ανάπτυξη ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά ενέργειας, προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων για αποθήκευση ενέργειας και φωτοβολταϊκά, τοπική παραγωγή βιοκαυσίμων, προώθηση των παραγωγών καταναλωτών, θεωρούμε ότι θα πετύχουμε τους επιμέρους στόχους μας.

• Ποια τα κίνητρα για να προσελκύσετε επενδύσεις στην πράσινη οικονομία και μάλιστα σε σύντομο χρόνο;

• Από το 2005 έως το 2020 έχουν διατεθεί από το Υπουργείο μας σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας, ως χορηγίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, €350 εκατ. Το αναφέρω αυτό ως μέτρο σύγκρισης καθότι περίπου το ίδιο ποσό, και συγκεκριμένα πέραν των €330 εκατ., με δυνατότητα περαιτέρω αύξησης, θα διατεθεί την επόμενη επταετία. Στο ποσό δεν περιλαμβάνονται οι επενδύσεις πράσινης ανάπτυξης που θα γίνουν από επιχειρήσεις στο πλαίσιο άλλων προγραμμάτων του ΥΕΕΒ ύψους €200 εκατ., μέσω των οποίων προωθείται η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας. Συνολικά για τον πράσινο ενεργειακό μετασχηματισμό, που αποτελεί έναν από τους πέντε άξονες πολιτικής του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026, υπάρχουν διαθέσιμα €501 εκατ., που αποτελούν το 41% των συνολικών κονδυλίων του Σχεδίου. Η παροχή κινήτρων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων, έχει ήδη ξεκινήσει από τον περασμένο Μάρτιο. Προκηρύξαμε το σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών ύψους €35 εκατ., το οποίο δέχθηκε πέραν των 2.100 αιτήσεων, με το ποσό να εξαντλείται εντός τριών μηνών. Προκηρύχθηκαν, επίσης, τα σχέδια για μεμονωμένες επενδύσεις του Ταμείου ΑΠΕ & ΕΞ.Ε ύψους €7.7 εκατ., τα οποία παραμένουν ανοικτά. Με βάση τον προγραμματισμό μας για το 2022 θα προκηρυχθούν σχέδια πέραν των €80 εκατ. για ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, κατοικιών και κτηρίων του δημοσίου, και άλλα €13 εκατ. για την ενθάρρυνση της μετάβασης των επιχειρήσεων στην κυκλική οικονομία. Πιστεύω ότι τα σχέδιά μας αποτελούν ισχυρό εργαλείο για ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα ΑΠΕ και ΕΞ.Ε. Όσον δε αφορά στην ενθάρρυνση μεγάλων επενδύσεων ΑΠΕ, με στόχο την ταχεία υποβολή και εξέταση των αιτήσεων εργαζόμαστε για τη δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για διευκόλυνση της αδειοδότησης μέσω ηλεκτρονικής θυρίδας («one-stop centre») και καθοδήγηση των επενδυτών για υλοποίηση έργων ΑΠΕ και ενεργειακής ανακαίνισης κτηρίων, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα υποβολής αιτήσεων ψηφιακά και, στη συνέχεια, ηλεκτρονικής έγκρισης.

• Τι προβλέπει η στρατηγική σας για τον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας και ποια τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης ενός νέου σχεδίου;

• H αποθήκευση ενέργειας είναι μια τεχνολογία που βοηθά τις ΑΠΕ να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τις συμβατικές τεχνολογίες. Προβλέπεται ότι στο άμεσο μέλλον οι ΑΠΕ θα λειτουργούν ως βασικές μονάδες με τη χρήση της αποθήκευσης ενέργειας, αυξάνοντας έτσι το μερίδιο της παραγωγής που εγχέεται στο ηλεκτρικό δίκτυο από ΑΠΕ. Η ανάγκη για δημιουργία υποδομών αποθήκευσης ενέργειας θεωρείται επιτακτική και για λόγους ενεργειακής ασφάλειας. Η αποθήκευση θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ένα πιο ευέλικτο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα μειώσει την καθημερινή ή και εποχιακή διακύμανση παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, βελτιώνοντας τη σταθερότητα και ασφάλεια του δικτύου και κάνοντας τη χρήση του αποδοτικότερη. Τα υβριδικά συστήματα από ΑΠΕ αναμένεται ότι θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην επίτευξη των στόχων μας για πράσινο ενεργειακό μετασχηματισμό, προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις, ενώ παράλληλα θα βοηθήσουν και άλλους τομείς να αναπτυχθούν, όπως οι πράσινες μεταφορές. Σε προχωρημένο στάδιο είναι και το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που διαμορφώνει η ΡΑΕΚ για κεντρικά συστήματα αποθήκευσης. Εμείς, ως Υπουργείο, έχουμε εξασφαλίσει €40 εκατ. από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης της ΕΕ και προχωρούμε με την ετοιμασία ενός σχεδίου χορηγιών για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας. Η διαμόρφωση της στρατηγικής μας και οι αποφάσεις που λαμβάνουμε στηρίζονται τόσο στις διεθνείς τάσεις και τις νέες διαθέσιμες τεχνολογίες, όσο και στην ερευνητική δραστηριότητα που διεξάγουμε μαζί με άλλους επιστημονικούς και τεχνολογικούς εταίρους. Για παράδειγμα, στο έργο SERC στοχεύσαμε στην ανάδειξη καινοτόμων τεχνολογιών αποθήκευσης με σκοπό να επιτευχθεί η βελτίωση του ισοζυγίου των ΑΠΕ στην Κύπρο στο σύστημα μεταφοράς. Ταυτόχρονα με την προώθηση των μεγάλων επενδύσεων αποθήκευσης, προωθούμε και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας μικρής κλίμακας. Μάλιστα, στο πλαίσιο του σχεδίου ενεργειακής αναβάθμισης οικιών, το οποίο έχει κλείσει λόγω του τεράστιου ενδιαφέροντος που συγκέντρωσε, ήταν η πρώτη φορά που προνοούνταν δαπάνες για υποδομές αποθήκευσης ενέργειας, πράγμα που θα συνεχίσει.

• Εξοικονόμηση ενέργειας και παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ: Ποια σχέδια τρέχουν και ποια άλλα θα τρέξουν μεταγενέστερα; Έχει γίνει κάποια αξιολόγηση των σχεδίων που υλοποιήθηκαν ήδη ως προς την απόδοσή τους;

• Σίγουρα χωρίς τα σχέδια χορηγιών δεν θα είχε διπλασιαστεί η συνεισφορά ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας κατά την περίοδο 2011-2018, από 7% σε σχεδόν 14%, υπερβαίνοντας τον εθνικό ευρωπαϊκό στόχο του 13%. Ούτε θα είχαμε υπερκαλύψει τον στόχο μας στον τομέα θέρμανσης και ψύξης αγγίζοντας το 2020 το 35,1%, την ώρα που ο ενδεικτικός στόχος ήταν 23,5%. Η δε επίτευξη του υποχρεωτικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας αναμένεται ότι επίσης έχει υπερκαλυφθεί για το 2020. Η αξιολόγηση των σχεδίων είναι συνεχής. Ειδικά τα σχέδια της νέας προγραμματικής περιόδου έχουν υποστεί σημαντικές βελτιώσεις, ξεκινώντας από την ηλεκτρονική υποβολή και αξιολόγηση των αιτήσεων, τη σημαντική αύξηση των ποσοστών χρηματοδότησης και την επέκταση της κάλυψης σε νέες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα την αποθήκευση ενέργειας.

• Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα «ισορροπίας» που προκύπτει μεταξύ εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάρκων και προστασίας περιοχών νατούρα;

• Ο νόμος δεν επιτρέπει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε περιοχές Νατούρα. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι το θέμα της ισορροπίας που θέτετε αφορά ευρύτερα το περιβάλλον. Δεδομένου ότι βασικοί λόγοι για τη διεθνή κινητοποίηση για τη μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλών ρύπων που να μειώνει την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να αγκαλιάζει τις ΑΠΕ είναι η συγκράτηση της θερμοκρασίας και η αειφορία, πρέπει να προσέξουμε να μην καταστρέψουμε τη φύση και το περιβάλλον στο όνομα της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Ενέργειας έχει προχωρήσει στη διενέργεια Στρατηγικής Μελέτης Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για έργα ΑΠΕ, η οποία έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση. Το γενικό της συμπέρασμα είναι πως για να φτάσουμε τους υφιστάμενους μη αναθεωρημένους στόχους του 2030, η γη που απαιτείται για την εγκατάσταση ΑΠΕ είναι λιγότερη από το 0,5% της έκτασης της ελεύθερης Κύπρου. Τα πορίσματα της μελέτης, μαζί με τα σχόλια και τις απόψεις που θα κατατεθούν στη δημόσια διαβούλευση, θα υποβληθούν στο Τμήμα Περιβάλλοντος, το οποίο και θα τα λάβει υπόψη στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού για έργα ΑΠΕ.

• Πώς γίνεται το νοικοκυριό που καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του από φωτοβολταϊκά και έχει κάνει κάποια επένδυση για τούτο, να πληρώνει τέλος ΑΠΕ αλλά να μην πιστώνεται στο λογαριασμό του η όποια πλεονάζουσα ενέργεια;

• Το Ταμείο ΑΠΕ/ΕΞΕ, στο οποίο καταλήγει το τέλος κατανάλωσης που πληρώνει κάθε καταναλωτής ηλεκτρικής ενέργειας, ανεξάρτητα από πού προέρχεται η ενέργεια αυτή, δημιουργήθηκε με σκοπό την ενθάρρυνση της προώθησης των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης ενέργειας. Χωρίς το ειδικό τέλος, το οποίο έδωσε την ευκαιρία στο Υπουργείο μας να διαμορφώσει μία πολιτική που στοχεύει στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, θα ήταν εξαιρετικό δύσκολο να πετύχουμε το 2020 τους περισσότερους εθνικούς στόχους μας. Τα πλείστα έργα ΑΠΕ και ΕΞ.Ε. που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια, έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ειδικό Ταμείο. Για να συνεχίσουμε, λοιπόν, αυτή την πολιτική και για να μπορούμε να βλέπουμε το μέλλον με αισιοδοξία, ένα μέλλον με μια οικονομία ουδέτερη από εκπομπές και, άρα, βιώσιμη και αειφόρο, όλοι έχουμε ευθύνη να συμβάλουμε. Με το ειδικό τέλος κατανάλωσης η ευθύνη αυτή κατανέμεται ισότιμα σε όλους τους πολίτες, οι οποίοι παράλληλα επωφελούνται αφενός με χορηγίες και, αφετέρου, από τη μακροχρόνια συνεισφορά των ΑΠΕ στο ενεργειακό μας σύστημα. Ήδη μέσα στη δεκαετία που διανύουμε, πολλά από τα υφιστάμενα συμβόλαια επιδότησης θα τερματιστούν, ενώ συνεχίζουν να παράγουν ενέργεια από ΑΠΕ. Ως αποτέλεσμα, ο τόπος μας απολαμβάνει καθαρή ενέργεια χωρίς καμία επιδότηση, κάτι που ήδη γίνεται σήμερα από τα μεγάλα έργα ΑΠΕ που συμμετέχουν στα σχέδια της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού. Τούτων λεχθέντων, μετά από συζήτηση του θέματος με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, έχουμε επεξεργαστεί τη μέθοδο επιβολής του τέλους κατανάλωσης και, με την πρώτη ευκαιρία μετά το άνοιγμα της Βουλής, θα παρουσιάσουμε στην Επιτροπή κάποιες εισηγήσεις για βελτιώσεις προκειμένου να συμφωνηθεί και να υιοθετηθεί η βέλτιστη δυνατή πρακτική. Μια πρακτική που να διασφαλίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι το Ταμείο ΑΠΕ/ ΕΞΕ θα παραμείνει σταθερή πηγή χρηματοδότησης σε νοικοκυριά (και ειδικά σε ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά), δίνοντάς τους τη δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας και παραγωγής πράσινης ενέργειας.